تأثیر آمینوکلات های روی بر عملکرد و برخی ویژگی های کیفی دانه سه رقم گندم با روی کارایی متفاوت

چکیده در این آزمایش گلدانی، تأثیر برخی آمینوکلات های سنتز شده روی بر عملکرد، کیفیت تغذیه ای دانه و برخی ویژگی های سه رقم گندم با سولفات روی (به عنوان رایج ترین منبع کود روی) مقایسه شد. سه رقم گندم (triticum aestivum l.) شامل بک کراس روشن، کویر و دوروم با روی کارائی متفاوت با 20 و 40 میلی گرم روی بر کیلوگرم خاک از منابع مختلف روی شامل آمینوکلات های گلیسین-روی [zn(gly)2]، آرجینین-روی 2](arg)n[z هیستیدین-روی 2](his)nz [گلوتامین-روی 2](gln)n [zو کود سولفات روی 2](so4)[zn در سه مرحله کاشت، پنجه زنی و خوشه دهی تیمار شدند. یک تیمار بدون کوددهی روی نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد وآزمایش در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل اجرا گردید. تعدادی از بوته های گندم پس از مرحله پنجه زنی جهت اندازه گیری فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز شاخساره برداشت شدند و بقیه بوته ها تا پایان دوره رشد کامل گندم جهت اندازه گیری عملکرد دانه و خصوصیات کیفی حفظ گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که عملکرد دانه هر سه رقم گندم با کاربرد کودهای روی به طور معنی داری افزایش یافت. این افزایش بسته به نوع کود روی و رقم گندم متفاوت بود. کاربرد 20 میلی گرم روی از تمام منابع روی به جز zn(his)2 موجب افزایش قابل توجه عملکرد دانه رقم دوروم شد. عملکرد دانه بوته های گندم تیمارشده با آمینوکلات های zn(gln)2 و zn(gly)2 به ترتیب 46 و 14 درصد بیشتر از بوته های گندم تیمارشده با سولفات روی بود. کاربرد خاکی سولفات روی و آمینوکلات zn(gly)2 تأثیر معنی داری بر مقدار پروتئین دانه نداشت اما در حضور آمینوکلات های zn(gln)2، zn(arg)2 و zn(his)2 در مقایسه با تیمارهای شاهد و سولفات روی، پروتئین دانه هر سه رقم گندم مورد مطالعه افزایش یافت. همچنین تأثیر آمینوکلات های zn(arg)2 و zn(his)2 بر افزایش غلظت های روی و آهن دانه سه رقم گندم بیشتر از سایر تیمارهای کودی بود. کاربرد خاکی zn(arg)2 نیز نسبت مولی اسیدفیتیک به روی دانه را کاهش داد. تأثیر آمینوکلات های روی بر فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات-پراکسیداز شاخساره گیاهان نیز بسته به نوع آمینوکلات و رقم گندم متفاوت بود. آمینوکلات های روی بر افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز شاخساره رقم های کویر و بک کراس روشن موثر بودند، اما بر فعالیت آنزیم کاتالاز شاخساره رقم دوروم تأثیری نداشتند. از سوی دیگر نیز در هر سه رقم گندم فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز شاخساره گیاهان تغذیه شده با zn(arg)2 و zn(his)2 در مقایسه با سولفات روی افزایش نشان داد. بنابراین بر اساس نتایج این پژوهش مشخص شد که تأثیر آمینوکلات های روی در تأمین روی مورد نیاز گندم در مقایسه با سولفات روی بیشتر است و هم چنین با تأثیر بر افزایش فعالیت آنزیم های حاوی روی نظیر کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز نقش مهمی در بهبود وضعیت تغذیه ای گیاه بر عهده دارند. کلمات کلیدی: آمینواسید، سولفات روی، اسیدفیتیک، پروتئین دانه، آنزیم،triticum aestivum l